Czarny bez

Czarny bez (Sambucus nigra L.) już od stuleci jest wykorzystywany w medycynie naturalnej. Kwiaty i owoce tej rośliny mają dobroczynny wpływ na zdrowie. Jak zatem korzystać z tych dobrodziejstw i co musimy wiedzieć na temat czarnego bzu?

Czarny bez – właściwości

Czarny bez jest rośliną cenioną ze względu na swoje właściwości lecznicze. Roślina pochodzi z północnej Afryki i zachodniej Azji, świetnie się zadomowiła w Europie, w tym również w Polsce. Ponieważ w kuracjach leczniczych stosuje się zarówno kwiaty jak i owoce warto wiedzieć co wchodzi w ich

kwiaty czarnego bzu	flawonoidy	rutozyd	wykorzystywany w leczeniu chorób krążenia, miażdżycy naczyń krwionośnych, działanie przeciwzapalne, wzmacnia odporność
		kemferol	przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne
		kwercetyna	właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, zapobiega chorobom układu krwionośnego, hamuje wydzielanie histaminy, zapobiega zakrzepom, wspomaga odchudzanie
	kwasy fenolowe	kawowy	posiada silne właściwości antyoksydacyjne, działa żółciopędnie
		ferulowy	wykazuje silne działanie antyoksydacyjne na skórę (chroni ją przed szkodliwymi czynnikami jak promieniowanie UV czy smog), pobudza syntezę włókien kolagenowych
		chlorogenowy	spowalnia wydzielanie glukozy po posiłku, zwiększa czułość komórek na insulinę, silny przeciwutleniacz, posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne
	sole mineralne	potas	zapewnia zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej, obniża wysokie ciśnienie krwi, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego
		magnez	niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, sercowo – naczyniowego, mięśniowego, poprawia trawienie, przeciwdziała tworzeniu się kamieni nerkowych, reguluje pracę tarczycy, chroni przed pierwiastkami toksycznymi (rtęć, ołów, kadm)
		wapń	reguluje kurczliwość mięśni, reguluje ciśnienie krwi, niezbędny do prawidłowej pracy serca
		sód	bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych, uczestniczy w transporcie glukozy i aminokwasów przez błony komórkowe, reguluje objętość wody w organizmie, utrzymuje równowagę kwasowo – zasadową, aktywuje enzym trawienny obecny w ślinie (amylaza)
		fosfor	regulują pracę nerek, wspomaga pracę serca, regeneruje uszkodzone tkanki ciała
		cynk	wchodzi w skład około 200 enzymów, więc wspomaga wiele procesów zachodzących w organizmie, wpływa na stan skóry, włosów i paznokci, wspomaga leczenie reumatyzmu, reguluje pracę trzustki, normalizuje ciśnienie krwi, zapobiega żylakom
	witaminy z grupy B		odpowiedzialne są za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego (łagodzą napięcie nerwowe, poprawiają nastrój), każda z witamin ma jednak swoje indywidualne właściwości
	witamina C		wzmacnia i wspomaga układ krążenia, jest silnym przeciwutleniaczem (spowalnia procesy starzenia się skóry), wzmacnia odporność
	fitosterole		obniżają cholesterol we krwi, wspomagają organizm przed rozwojem komórek raka jelita grubego, prostaty i piersi
	garbniki		przeciwzapalne i antybakteryjne, łagodzą podrażnienia, zapobiegają mikrokrwawieniom z naczyń włosowatych
owoce czarnego bzu	glikozydy antocyjanowe		pomocne w zapobieganiu nowotworom, chronią przed chorobami układu krążenia, wzmacniają odporność organizmu, działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne
	kwasy organiczne	jabłkowy	redukuje poziom cholesterolu, działa przeciwnowotworowo, oczyszcza nerki, reguluje trawienie, odkwasza organizm
		chlorogenowy	opis powyżej
		szikimowy	działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne
	pektyny		obniżają tempo wchłaniania tłuszczów, zapobiegają gwałtownym spadkom cukru, zaparciom, miażdżycy, tworzeniu się kamieni żółciowych, działają przeciwbakteryjnie i przeciwnowotworowo
	witamina A		działa przeciwnowotworowo, wzmacnia układ odpornościowy, pomaga w walce z bakteriami i wirusami, poprawia stan skóry, włosów i paznokci, poprawia widzenie
	witamina C		opis powyżej
	garbniki		opis powyżej
	sole mineralne	wapń	opis powyżej
		potas	opis powyżej

Herbata, syrop i sok z czarnego bzu – przygotowanie, zastosowanie, dawkowanie

Herbata z czarnego bzu powstaje z kwiatów tej rośliny. Kwiaty zbiera się od połowy maja do polowy czerwca, najlepiej po 2, 3 dniach bez deszczu. Rozkłada w miejscu, gdzie będą mogły dobrze wyschnąć. Na herbatkę zalewamy wrzątkiem kilka drobnych suszonych kwiatostanów (3 do 5 gram na 250 ml wrzątku) i czekamy ok 5 minut. Taki napój polecany jest przy uporczywym kaszlu (2, 3 razy dziennie). Herbata z czarnego bzu pomaga szybciej zwalczyć infekcje.

Syrop z kwiatów czarnego bzu również pomaga w leczeniu przeziębienia i grypy. Polecany jest także w leczeniu chorób zakaźnych, chorób skóry, problemach naczyniowych. Syrop przygotowuje się z kwiatów pozbawionych łodyg, zalewa się wrzątkiem, a po ostygnięciu wstawia na 24 h do lodówki. Następnie kwiaty odcedza się, dodaje cukier, gotuje na małym ogniu, aby cukier się rozpuścił. Gotowy syrop z kwiatów czarnego bzu przelać do słoiczków, pasteryzować. Zaleca się stosowanie 3, 4 razy dziennie po 1 łyżeczce.

Sok z czarnego bzu działa moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie, rozkurczowo, odchudzająco. Gotowy sok można kupić w sklepie czy aptece, ale warto go zrobić samodzielnie. Dojrzałe i umyte owoce wsypuje się do garnka z wodą (warto dodać cukru lub miodu), całość gotuje się ok. 2 h, aż do rozgotowania owoców i powstania gęstego soku. Owoce odcedza się i ponownie gotuje sam sok przez kolejną godzinę. Potem przelać należy do butelek i pasteryzować. Dzienna dawka soku z czarnego bzu to 150 ml.

Czarny bez – właściwości lecznicze

Właściwości czarnego bzu docenimy już właściwie po pierwszym użyciu. Ma szerokie zastosowanie w leczeniu drobnych dolegliwości, jak i poważniejszych schorzeń. Dlatego do kuracji z zastosowaniem tej rośliny będziemy wracać. Działanie czarnego bzu:

• przeciwgorączkowe
• napotne
• moczopędne
• przeczyszczające
• przeciwbólowe
• odchudzające
• lecznicze i kojące w chorobach skóry
• odtruwanie organizmu ze szkodliwych produktów przemiany materii i toksyn

Czarny bez – przeciwwskazania do stosowania

Czarny bez przeciwwskazany jest jedynie u osób uczulonych na któryś z jego składników. Należy pamiętać, że jest to roślina z natury trująca, niedojrzałe owoce i świeże kwiaty zawierają toksyczny glikozyd o nazwie sambunigryna, który powoduje zatrucia pokarmowe. Dzięki suszeniu i obróbce termicznej sambunigryna ulega rozkładowi, a spożywanie kwiatów i owoców (w postaci herbaty czy soku) staje się bezpieczne dla człowieka.

Ze względu na szerokie spektrum działania czarny bez godny jest polecenia. Zalecany jest zarówno w leczeniu stanów chorobowych (infekcje, choroby skóry, problemy sercowo – naczyniowe) jak i w celu zapobiegania groźnym chorobom (udary, zatory, zakrzepy). Bogactwo składników wpływa korzystnie na cały organizm, więc dzięki mocy czarnego bzu możemy cieszyć się zdrowiem na dłużej.

FAQ – czarny bez pytania i odpowiedzi

1. Na co pomoże czarny bez?
Czarny bez ma bardzo szerokie walory lecznicze. Jego działanie napotne, przeciwgorączkowe, antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne wykorzystuje się głównie w walce z przeziębieniem, grypą, infekcjami, uporczywym kaszlem. Poza tym czarny bez poprawia odporność i wspomaga leczenie chorób skóry, problemów naczyniowych i chorób zakaźnych. Reguluje trawienie i ułatwia wypróżnienia, pomoże więc zgubić zbędne kilogramy. Skutecznie oczyszcza organizm z toksyn i ma właściwości moczopędne.

2. Kiedy warto pić herbatę z czarnego bzu?
Z pewnością czarny bez warto pić przy przeziębieniu i grypie, aby przyśpieszyć powrót do zdrowia. Może być stosowany też w profilaktyce chorób układu krążenia, nowotworowych, na obniżenie poziomu cholesterolu i zbyt wysokiego ciśnienia krwi. Polecany jest jako wsparcie procesu odchudzania. Warto go pić również dla oczyszczenia organizmu i wzmocnienia układu odpornościowego.

3. Skąd wziąć suszony czarny bez?
Czarny bez teoretycznie można zbierać i suszyć samemu. Jednak ze względu na to, że przy niewłaściwej obróbce czarny bez może być trujący, bezpieczniej jego zbieranie i suszenie pozostawić doświadczonym zielarzom i kupować gotowe mieszanki.

Bibliografia

1. Gramza-Michałowska, A., Sidor, A. , Czarny bez Sambucus nigra w dietoterapii chorob cywilizacyjnych, 2015, s. 38–41
2. M. Szlachta, M. Małecka, Właściwości przeciwutleniające herbatek owocowych, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2008, 1 (56), 92 – 102
3. Janicka-Krzywda U. Czarny bez [Sambucus nigra] – krzew zly czy dobry? Kwiaty NR 3, 1997, s. 14
4. J. Dyduch, Bez Czarny – charakterystyka biologiczna, wykorzystanie w ziołolecznictwie, kosmetyce i gospodarstwach domowych, Episteme 25/2014, s. 21-27